Problemen met aquariumplanten.

Een tekort aan KNO3 (nitraat) bij waterplanten kan leiden tot gele of rode bladeren, vooral op de oudere bladeren. Dit wordt ook wel Randjesziekte genoemd. Andere symptomen zijn algehele groeiremming, zwakkere stengels, en het versneld afsterven van bladeren die vervolgens kunnen loslaten. 

Symptomen van een KNO3-tekort 

• Vergeling/verkleuring: Oude bladeren worden geel of rood, beginnend aan de randen.
• Groeiremming: De groei van de plant vertraagt aanzienlijk.
• Verzwakte stengels: De stevigheid van de stengel neemt af, wat tot legering kan leiden.
• Bladverlies: Bladeren kunnen gaan sterven en loslaten. 

Oplossen van een KNO3-tekort 

• Voeg nitraat toe: Zorg voor een constante toevoer van nitraat door het toe te voegen via een meststof, zoals Kaliumnitraat (KNO3).
• Controleer andere elementen: Houd rekening met andere macronutriënten zoals fosfaat (KH2PO4) en CO2, aangezien deze ook belangrijk zijn voor groei en problemen met elkaar kunnen veroorzaken.
• Volg de juiste dosering: Overmatig gebruik van nitraat (of andere meststoffen) kan leiden tot een zoutschade bij de plant, dus het is belangrijk om de juiste dosering aan te houden.
• Wees geduldig: Het kan even duren voordat de plant zich herstelt. Bij langzaam groeiende planten duurt het langer dan bij snelgroeiende planten om de symptomen te zien en te verhelpen. 

Een tekort aan KH2PO4 (fosfaat) bij waterplanten veroorzaakt dat bladeren loslaten en er kleine gaatjes in verschijnen. Dit komt omdat fosfaat cruciaal is voor energieoverdracht en de wortelontwikkeling, en het is ook een belangrijke voedingsstof voor de algehele groei van waterplanten. Om het probleem op te lossen, kun je fosfaat toevoegen aan het water om de tekorten aan te vullen. 

Symptomen van een fosfaattekort

• Loslatende bladeren: Bladeren laten los van de stengel.
• Kleine gaatjes in het blad: Er verschijnen kleine gaten in de bladeren.
• Slechte groei: De plant groeit langzamer en de wortelontwikkeling is zwak.
• Verhoogde gevoeligheid voor algen: Het tekort verzwakt de planten, waardoor ze de concurrentie met algen verliezen. 

Oplossing

• Fosfaat toevoegen: Voeg kaliumfosfaat (KH2PO4) toe aan het water.
• Balans: Zorg voor een juiste balans tussen fosfaat, CO2 en andere voedingsstoffen.
• Geduld: Houd er rekening mee dat het enige tijd kan duren voordat de planten zich herstellen, vooral bij traag groeiende soorten. 

Een tekort aan MgSO4 (magnesiumsulfaat) bij waterplanten uit zich als gele vlekken tussen de nerven van de oudere bladeren, terwijl de nerven zelf groen blijven. Dit fenomeen wordt ook wel interveinale chlorose genoemd en kan leiden tot een achterstand in groei, waarna de bladeren afsterven. 

Symptomen van een MgSO4-tekort

• Vergeling: De oudste bladeren vertonen gele vlekken tussen de nerven, die mogelijk lijken op roestbruine vlekjes. De nerven zelf blijven groen.
• Bladvervorming: Bladpunten kunnen omhoog krullen of er kunnen dode plekjes ontstaan.
• Kleuring: Paarse of rode verkleuringen kunnen ook optreden.
• Afsterven: Na verloop van tijd kunnen de bladeren volledig afsterven, wat uiteindelijk de hele plant kan aantasten. 

Oorzaken en oplossingen

• pH-waarde: Een te lage pH-waarde kan ervoor zorgen dat magnesium uit de grond spoelt en niet meer beschikbaar is voor de plant.
• Gebrek aan magnesium in het water: Als je veel osmosewater gebruikt, kan het magnesiumgehalte in je aquarium of vijver te laag zijn.
• Oplossing: Vul het magnesiumgehalte aan met een magnesiumsulfaat (MgSO4) supplement, zoals Epsomzout, in de juiste verhouding. 

Hoe je de plant kunt helpen

• Via het water: Voeg MgSO4 (magnesiumsulfaat) toe aan je aquarium of vijverwater. Dit kan met behulp van een supplement zoals Epsomzout.
• Via de bladeren (als het kan): Je kunt de plant bespuiten met een 2% oplossing van Epsomzouten. Dit is vooral effectief bij een acuut tekort. 

• Gelige randen op nieuw blad en schade: Dit kan wijzen op een tekort aan K2SO4 (sulfaat), maar ook op een tekort aan calcium (Ca).
• Geel of bruin blad, vooral oud blad: Een kaliumtekort (K) uit zich door het geel worden en verdorren van de bladranden van oudere, onderste bladeren.
• Verdorren en afsterven van bladeren: Naarmate het tekort aanhoudt, kunnen de gebieden tussen de nerven van de bladeren verder afsterven.
• Trage groei: Kaliumtekort kan leiden tot een verminderde groei en een minder ontwikkeld wortelstelsel.
• Gevoeligheid voor ziekten en plagen: Planten met een kaliumtekort zijn gevoeliger voor stress, ziekten en plagen. 

• Gebruik van kaliummeststoffen: Voeg een kaliummeststof toe die geschikt is voor waterplanten.
• Overweeg andere voedingsstoffen: Een tekort aan kalium kan soms verward worden met tekorten aan andere voedingsstoffen zoals zwavel (S) of calcium (Ca). Zorg voor een gebalanceerd dieet van alle essentiële nutriënten.
• Controleer de substraat: Zorg ervoor dat de bodem van het aquarium geschikt is en niet te veel nutriënten afgeeft of te veel afval bevat. 

Een calciumtekort in een aquarium kan leiden tot zwakke schalen en schildproblemen bij garnalen en slakken, misvormde nieuwe bladeren bij planten, en groeiproblemen bij koralen in een zoutwateraquarium. Het oplossen van een tekort omvat vaak het aanpassen van de waterhardheid, het toevoegen van specifieke producten voor het verhogen van calcium of het toevoegen van calciumrijke materialen. 

Symptomen van een calciumtekort

• Bij garnalen en slakken: Mislukte vervellingen, zwakke schalen en uiteindelijk sterfte door uitputting.
• Bij planten: Gedraaide of gekrulde jonge bladeren, omdat de celwanden niet goed kunnen opbouwen.
• Bij koralen: Verzwakte skeletten, verlies van weefsel en verbleekte toppen.

Mogelijke oplossingen

• Waterhardheid aanpassen: Voeg kalksteen toe aan het aquarium. Dit kan helpen door de hardheid (GH) te verhogen en/of calcium direct uit het gesteente te leveren, wat gunstig is voor garnalen en slakken.
• Speciale producten: Gebruik calciumchloride of andere calciumsupplementen om het calciumniveau in het water te verhogen.
• Correcte dosering: Volg de instructies op de verpakking of gebruik een app om de juiste dosering te bepalen voor uw specifieke aquarium.
• Testen: Meet het calciumgehalte regelmatig met een aquariumtestkit om het niveau in de gaten te houden en problemen vroegtijdig te herkennen.

Een overschot aan KH2PO4 (kaliumdiwaterstoffosfaat) bij waterplanten veroorzaakt bruin tot zwart blad, waarna de plant afsterft. Dit probleem kan ook samengaan met tekorten aan andere voedingsstoffen, zoals een tekort aan zwavel (S), wat leidt tot gele bladeren. 

Symptomen van een fosfaatoverdosis:

• Zwart of bruin blad: Bladeren verkleuren en sterven af.
• Grotere schade: De hele plant kan aangetast raken en uiteindelijk afsterven. 

Mogelijke oorzaken en oplossingen:

• Verhoogde fosfaatspiegel: Als je aquarium teveel fosfaat bevat, kan dit schadelijk zijn voor planten. Het verlagen van de fosfaatconcentratie is nodig.
• Combineer met andere problemen: Een fosfaatoverdosis kan ook samenvallen met tekorten aan andere essentiële voedingsstoffen.
  • Tekort aan zwavel (S): Dit kan leiden tot gele bladeren.
  • Tekort aan ijzer (Fe2): Dit kan ervoor zorgen dat de toppen van het blad wit worden terwijl de nerven groen blijven.
  • Tekort aan calcium (Ca): Dit kan leiden tot afsterven van nieuw blad, vervorming en gelige randen aan nieuw blad.
• Oplossingen:
  • Pas de dosering aan: Verminder de hoeveelheid KH2PO4 (fosfaat) die je toevoegt aan het water.
  • Voeg andere voedingsstoffen toe: Zorg voor een gebalanceerde bemesting door andere voedingsstoffen, zoals zwavel, ijzer en calcium, toe te voegen als ze tekortschieten.
  • Controleer andere factoren: Zorg voor optimale verlichtingsomstandigheden en voeg eventueel CO2 toe om groei te stimuleren. 

Een tekort aan zwavel (S) bij waterplanten herken je aan een gele kleur van nieuw blad, waarbij de nerven vaak langer groen blijven. Dit symptoom kan ook wijzen op andere tekorten, zoals ijzer of een tekort aan CO2, dus de diagnose is soms lastig te stellen, vooral omdat vergelijkbare symptomen verschillende oorzaken kunnen hebben. Het is belangrijk om de juiste diagnose te stellen om de groei te herstellen door de juiste mineralen toe te dienen. 

Symptomen van een zwaveltekort

• Nieuw blad wordt geel: Vooral de jonge bladeren van de plant kleuren geel.
• Nerven blijven langer groen: De nerven van de bladeren blijven langer groen dan de rest van het blad, wat een duidelijke aanwijzing is voor een tekort. 

Vergelijkbare symptomen van andere tekorten

Het kan lastig zijn om een zwaveltekort te onderscheiden van andere problemen, zoals:

• IJzertekort: Kan ook leiden tot geel worden van nieuw blad, waarbij de nerven groen blijven.
• CO2-tekort: Kan leiden tot misvormd en "kroezelig" nieuw blad.
• Andere tekorten: Er zijn veel mogelijke tekorten die kunnen leiden tot vergelijkbare symptomen, zoals kaliumtekort (gaatjes in bladeren) of calciumtekort (gele randen op nieuw blad). 

Wat te doen

• Diagnose: Probeer de diagnose te stellen door alle symptomen goed te bekijken. Let op de kleur, de vorm en de locatie van de schade op de plant.
• Bemesting: Als je een zwaveltekort vermoedt, kun je een speciale vloeibare plantenvoeding toevoegen. Als je andere tekorten vermoedt, kun je hiervoor een specifieke meststof gebruiken.
• Testen: Het is lastig om de zwavelconcentratie in het water te testen. Het is vaak beter om de symptomen goed in de gaten te houden en de juiste meststoffen toe te dienen. 

Een tekort aan tweewaardig ijzer (Fe2) bij waterplanten herken je aan de gele bladeren, waarbij de nerven groen blijven (chlorose), vooral in de jongste bladeren. Dit duidt op een probleem met de aanmaak van bladgroen, wat leidt tot verminderde fotosynthese. Om dit op te lossen, kun je de waterplanten aanvullen met speciale ijzermeststoffen, die je in de meeste vijver- en aquariumzaken kunt vinden. 

Symptomen 

• Gelige bladeren: Vooral de nieuwste bladeren worden geel.
• Groene nerven: De nerven van de bladeren blijven groen, terwijl het weefsel ertussen geel wordt.
• Verminderde fotosynthese: Het gebrek aan ijzer stopt de aanmaak van bladgroen, waardoor de plant minder energie kan opnemen.
• Gaten en verzwakte groei: Andere symptomen kunnen zijn: gaten in de bladeren, bleke uitlopers, en een algehele mindere groei van de plant. 

Oplossingen 

• Gebruik speciale meststoffen: Voeg een ijzermeststof toe aan het water. Deze zijn specifiek ontworpen om ijzergebrek aan te pakken.
• Controleer de ijzerwaarde: Met een druppeltest kun je de exacte ijzerwaarde meten en je streefwaarde van 0,05 - 0,1 mg/l aanhouden.
• Regelmatige aanvulling: Omdat opgelost Fe2 niet van nature in vijverwater of aquariumwater voorkomt, is regelmatige aanvulling vaak nodig, vooral tijdens het groeiseizoen. 

Een zink (Zn) tekort bij waterplanten uit zich in gele vlekken op de bladeren, waarbij de nerven groen blijven. Dit kan ook voorkomen bij een tekort aan magnesium (MgSO4). Een andere oorzaak kan het ontbreken van andere essentiële micronutriënten zijn of een verkeerde waterchemie (bijvoorbeeld te weinig CO2). 

Symptomen van een zinktekort 

• Gele vlekken op bladeren: Dit is het meest duidelijke teken, waarbij de nerven van de bladeren groen blijven.
• Beïnvloeding van het blad: Het tekort kan ook leiden tot verstoringen in de groei, met name van nieuw blad. 

Mogelijke oorzaken en oplossingen 

• Te lage waterhardheid: Zuurstofplanten kunnen slecht groeien bij een te lage totale waterhardheid.
• Onvoldoende CO2: Een tekort aan koolzuur in het water kan de groei van waterplanten belemmeren.
• Gebrek aan essentiële micronutriënten: Naast zink hebben waterplanten ook andere micronutriënten nodig, zoals mangaan (Mn), koper (Cu) en borium (B).
• Oplossing:
  • Controleer de waterwaarden (hardheid, CO2).
  • Zorg voor een gebalanceerde meststof, met name voor de essentiële micronutriënten.
  • Kijk kritisch naar de verlichting en de watercirculatie. 

Een mangaan (Mn) tekort in een aquarium herken je aan gele vlekken en gaatjes die zich ontwikkelen op de bladeren van je aquariumplanten. Dit gebeurt meestal in combinatie met andere groeiproblemen, zoals een verstoorde groei of afstervende bladeren, en kan een gevolg zijn van een algemeen nutriëntentekort. 

Hoe herken je een mangaan tekort?

• Gele vlekken en gaatjes: De meest duidelijke indicatie zijn gele vlekken en gaatjes op de bladeren.
• Afstervend blad: De nerven van het blad blijven groen, maar het bladweefsel tussen de nerven sterft af.
• Nieuwe groei: Nieuwe stekken en bladeren kunnen afsterven. 

Wat te doen bij een mangaan tekort?

• Gebruik een testkit: Controleer de mangaanwaarden in je aquariumwater met een testkit om zeker te weten of er inderdaad een tekort is.
• Voeg mangaan toe: Gebruik een geschikt mangaansupplement of een complete plantenvoeding om het tekort aan te vullen.
• Optimaliseer de omstandigheden: Zorg ervoor dat je planten voldoende CO2 en licht krijgen, aangezien beide essentieel zijn voor groei en de opname van voedingsstoffen. Dit kun je doen door de hoeveelheid licht te verhogen of een CO2-systeem te installeren, indien nodig. 

Een koper (Cu) tekort bij waterplanten leidt tot geel worden van het blad tussen de nerven, afsterven van scheuten en een slechtere groei. Het tekort belemmert belangrijke processen zoals fotosynthese en de aanmaak van bladgroen, waardoor de planten er slap en ongezond uit gaan zien. Symptomen kunnen ook dode bladpunten en randen zijn, wat verward kan worden met een tekort aan andere elementen zoals CO2, wat het lastig maakt om de exacte oorzaak te achterhalen. 

Symptomen

• Vergeling van bladeren: Bladgroen wordt geel of grijs tussen de nerven.
• Slechte groei: De plant blijft klein en groeit slecht, wat een teken kan zijn van een kopertekort.
• Afsterven van plantendelen: Knoppen, meristemen en scheuten kunnen afsterven.
• Dode bladpunten: De uiteinden van de bladeren sterven af, wat ook kan wijzen op een tekort aan CO2. 

Oplossingen

• Gebruik van een meststof: Zorg voor een complete meststof die alle benodigde sporenelementen, waaronder koper, bevat.
• Controleer andere mineralen: Een overschot aan andere mineralen, zoals stikstof, fosfaat en molybdeen, kan een kopertekort verergeren.
• Zorg voor de juiste omstandigheden: Hoewel een kopertekort de groei kan belemmeren, zijn tekorten aan CO2 of onvoldoende verlichting eveneens belangrijke factoren die de groei negatief beïnvloeden. 

Een borium (B) tekort bij waterplanten leidt ertoe dat nieuwe groei afsterft, waardoor jonge scheuten en wortelpunten sterven, vaak bruin of zwart worden en kunnen wegrotten. Borium is cruciaal voor celwanden, celontwikkeling en het transport van suikers. Het herkennen van dit specifieke symptoom bij nieuwe uitgroei helpt onderscheid te maken met tekorten aan andere elementen, zoals koper (die leidt tot dode bladpunten en vlekkerige randen) of molybdeen (die gele vlekken tussen de nerven veroorzaakt). 

Symptomen van boriumtekort

• Afstervende nieuwe groei: De meest kenmerkende eigenschap is dat de nieuwe uitgroei en jonge scheuten afsterven.
• Verkleuring: Dit dode materiaal kan bruin of zwart worden.
• Afgebroken celstructuur: Omdat borium essentieel is voor de celwanden en celdeling, tast een tekort de structuur van de plant aan.
• Verrotting: Het afstervende weefsel kan gaan rotten. 

Wat te doen?

• Voeding controleren: Controleer of de planten wel voldoende borium krijgen via de voeding, bijvoorbeeld in de vorm van een speciale meststof voor aquariumplanten.
• Dosering is belangrijk: Wees voorzichtig, want een overschot aan borium is ook schadelijk voor de plant.
• Aquariumomstandigheden: Een goed onderhoud en de juiste circulatie van het water zijn belangrijk om rotte planten te voorkomen. 

Een molybdeentekort bij waterplanten herken je aan gele vlekken tussen de bladnerven, vaak met bruine gebieden langs de bladranden. Het kan leiden tot slechte groei, waarbij de plant klein blijft en de uitgroei afsterft. Om dit te voorkomen is het belangrijk om te zorgen voor een gebalanceerd bemestingsschema, vooral wanneer de pH-waarde van het water te laag is. 

Kenmerken van een molybdeentekort

• Bladverkleuring: Gele vlekken tussen de bladnerven van de bladeren.
• Bruine randen: De bladranden kunnen bruin worden.
• Groeiachterstand: De plant blijft klein en groeit nauwelijks.
• Afstervende uitgroei: Nieuwe uitgroei kan afsterven. 

Oplossingen voor een molybdeentekort

• pH-waarde aanpassen: Molybdeen is minder beschikbaar in zuur water (lage pH). Als de pH te laag is, kan deze worden verhoogd met meststoffen die de pH verhogen, zoals kalk.
• Gebruik van een gebalanceerd bemestingsschema: Zorg voor een compleet voedingsschema dat alle benodigde sporenelementen bevat.
• Controleer andere tekorten: Controleer ook op tekorten aan andere nutriënten, aangezien de symptomen soms vergelijkbaar kunnen zijn. Bijvoorbeeld, gele vlekken tussen de nerven die wel groen blijven, duiden op een ijzertekort. 

Een CO2-tekort bij waterplanten leidt tot stagnerende groei, verkleuring, vervormde bladeren en het afsterven van de onderste bladeren. Dit komt doordat waterplanten CO2 nodig hebben voor fotosynthese, hun energieproductie. Symptomen zijn onder andere planten die naar het licht toe groeien en smalle bladeren hebben, en in extreme gevallen kan er witte kalkaanslag op de bladeren ontstaan. Het tekort kan worden opgelost door CO2 toe te voegen met een CO2-systeem of vloeibare koolstof, of door de stroming in het water te verhogen. 

Tekenen van een CO2-tekort

• Verlies van onderste bladeren: De onderste bladeren worden geel en vallen uiteindelijk af.
• Stagnerende groei: Planten groeien nauwelijks meer.
• Vervormde bladeren: De bladeren kunnen misvormd raken of slecht groeien.
• Lange stelen en kleinere bladeren: Planten worden lang en smal in een poging om meer licht op te vangen.
• Matte of verkleurde bladeren: De kleur wordt doffer dan normaal.
• Kalkaanslag: In hard water kan een witte aanslag op de bladeren ontstaan, wat duidt op een ernstig tekort. 

Oplossingen voor een CO2-tekort

• Voeg CO2 toe: Installeer een CO2-systeem voor een constante toevoer van CO2-gas.
• Gebruik vloeibare koolstof: Dit is een alternatief voor een CO2-systeem en kan helpen het tekort aan te vullen.
• Verhoog de waterstroming: Een betere stroming zorgt voor meer gasuitwisseling aan het wateroppervlak, waardoor het aquarium meer CO2 uit de lucht kan opnemen.
• Pas licht en voeding aan: Als je de verlichting of plantenvoeding verhoogt zonder CO2 toe te voegen, zal dit het tekort alleen maar vergroten. Zorg ervoor dat alle factoren (licht, voeding en CO2) in balans zijn. 

Het substraat (bodembedekking) van waterplanten moet worden vervangen als het uitputting, dichtslibben of rotten vertoont, wat te herkennen is aan gasbelletjes uit de bodem of zwarte wortels. Bij een aquarium kan dit ook een teken zijn dat de voedingsbodem na een jaar of twee tot drie vervangen moet worden. In een vijver kan dit gebeuren door organisch afval dat de porositeit vermindert en de groei van bacteriën belemmert. 

Tekenen dat het substraat vervangen moet worden

• Gasbelletjes uit de bodem: Dit kan duiden op rotting van de bodem, met name bij een voedingsbodem. Dit is een urgent teken om het substraat te vervangen.
• Zwarte wortels: Zwarte wortels van waterplanten kunnen een gevolg zijn van slechte zuurstofvoorziening en rotting, wat aangeeft dat het substraat zijn functie verliest.
• Verstopte bodem: Als de bodem te veel vervuild raakt met organisch afval en slib, wordt de bodemstructuur aangetast, waardoor de wortels en nuttige bacteriën geen ruimte meer krijgen. 

Wat te doen

• Vervang de bodem: Bij een aquarium met een voedingsbodem kan deze na ongeveer 2-3 jaar uitgeput zijn en moet hij vervangen worden.
• Regelmatig onderhoud: Om vervuiling te voorkomen en de levensduur van het substraat te verlengen, is het verstandig om bij waterverversing de bodem regelmatig schoon te zuigen.
• Verwijder organisch afval: In een vijver kan het nuttig zijn om organisch afval te verwijderen om dichtslibbing te voorkomen.
• Gebruik het juiste substraat: Speciale vijversubstraten of vijveraarde zijn ontworpen om een stabiele basis te bieden voor planten en bacteriën, en helpen te voorkomen dat de bodem dichtslibt.